Monday, May 25, 2009

ਸੁਰਜੀਤ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦੀ - ਰੌਂਗ ਨੰਬਰ ਕਿ ਲੇਖਕਾਂ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰੀ ?

? - ਹੈਂ? ਕੀ ਇਹ ਨੰਬਰ ਰੌਂਗ ਹੈ?

- ਮੇਰਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮੇਰਾ ਨੰਬਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਜਿਹੜਾ ਡਾਇਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਇਹ ਉਹ ਨਹੀਂ ਹੈ।

? - ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਹੋ ਡਾਇਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੀ!

- ਪਰ....ਪਰ ਏਥੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਸਿਵਾ ਕੋਈ ਰਹਿੰਦਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜੀ। ਤੁਸੀਂ ਕਿਸਦੇ ਨਾਲ਼ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਹੈ?

? - ਸਮਝ ਲਵੋ ਕਿ..... ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ। ਕੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਏਨੀ ਰਾਤ ਗਏ?

- ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਬੱਸ ਜ਼ਰਾ....

? - (ਹੱਸਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼) ਏਨੀ ਰਾਤ ਗਏ ਜਾਗ ਰਹੇ ਸੀ ਅਤੇ ਕਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਹੇ? ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ?

- ਮੈਡਮ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਫਾਲਤੂ ਗੱਲਾਂ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਈਂ ਹੁੰਦਾ। ਬਿਜ਼ੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਅੱਜ ਵੀ ਬੱਸ ਹੁਣੇ-ਹੁਣੇ ਇੱਕ ਕਵਿਤਾ ਪੂਰੀ ਕਰਕੇ ਸੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਰੌਂਗ ਨੰਬਰ ਵਾਲ਼ੀ ਘੰਟੀ ਖੜਕ ਗਈ।

? - ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਵੀ ਮਹਾਰਾਜ ਹੋ! ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਈ ਜਾਣ ਕੇ। ਨਾਂ ਕੀ ਹੈ ਕਵੀ ਮਹਾਸ਼ਾ ਜੀ ਦਾ?

- ਹਰਭਜਨ।

? - ਹਰਭਜਨ? ਕਿਹੜਾ ਹਰਭਜਨ? ਹੁੰਦਲ ? ਵਿਚਾਰੇ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਹੀ ਦਮ ਨਹੀਂ ਲੈਣ ਦਿੰਦੇ। ਦਿੱਲੀ ਵਾਲ਼ੇ ? ਆਵਾਜ਼ ਤੁਹਾਡੀ ਉਹਨਾਂ ਵਰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੋਮਲ ? ਨਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਉਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮੈਂ ਜਾਣਦੀ ਹਾਂ। ਬਾਜਵਾ ? ਉਹ ਤਾਂ ਮਲੰਗ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਹੈ। ਬਟਾਲਵੀ ? ਵਿਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਦੀ ਕਬੀਲਦਾਰੀ ਨੇ ਦੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਖੇਮਕਰਨੀ ? ਵਿਚਾਰਾ ਤਬਾਦਲਿਆਂ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ਼ ਰਿਹਾ। ਮਾਂਗਟ ? ਤਾਂ ਜੀ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਹੈ ਵਿਚਾਰਾ। ਫੇਰ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੇ ਨਵੇਂ ਹਰਭਜਨ ਜੰਮ ਪਏ ਹੋ?

( ਸੱਚੀ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਮੂਲ ਲੇਖਕ: ਮਰਹੂਮ ਸੁਰਜੀਤ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦੀ, ਆਰਸੀ ਲਈ ਪੇਸ਼ਕਸ਼: ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਮਾਂਗਟ )



Friday, May 22, 2009

ਸੁਖਿੰਦਰ – ਕਾਮਯਾਬੀ ਦਾ ਰਾਜ਼......ਸਮੋਸੇ ਕਿ ਵੇਸਣ ਦੀ ਬਰਫ਼ੀ?

ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਔਟਵਾ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਇੱਕ ਤਿੰਨ ਦਿਨੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਤੇ ਬਰੈਂਪਟਨ ਦੇ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ:
..............

"ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ! ਤੁਸੀਂ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਫਾਸਲਾ ਤਹਿ ਕਰਕੇ ਬੜੇ ਉਚੇਚ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਣ ਲਈ ਗਏ ਸੀ। ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਉੱਥੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਬੜੇ ਨਾਮਵਰ ਲੇਖਕ ਪਹੁੰਚੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ, ਨਾਵਲ, ਕਹਾਣੀ, ਨਾਟਕ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਬੜੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਹੋਏ ਹੋਣਗੇ। ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੰਗੀ ਲੱਗੀ?”

............


ਉਹ ਬੜਾ ਮੂੰਹ ਬਣਾ ਕੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ: ਵੇਸਣ ਦੀ ਬਰਫ਼ੀ

..........


ਮੈਂ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ: ਕੀ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਲੇਖਕ, ਆਲੋਚਕ, ਸਮੀਖਿਆਕਾਰ ਦੀ ਕਹੀ ਗਈ ਕੋਈ ਗੱਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ?”

.............


ਉਹ ਫਿਰ ਬੜੇ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਕੇ ਬੋਲੇ: ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਟੇਸਟ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ






Wednesday, May 20, 2009

ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਮੋਮੀ – ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ – ਸ਼ੱਮਾਅ ਇੱਕ ਤੇ ਪਰਵਾਨੇ......??

ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਪਾਸ਼ਕ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ 1956 ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਇਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਹੋਈਇਹ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਗੁਰਮਖ ਸਿੰਘ ਜੀਤ ਦੇ ਘਰ 21 ਐਡਵਰਡ ਸੁਕੇਅਰ ਜਾਂ ਨਾਲ ਦੇ ਬਲਾਕ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਐਮ. ਏ. ਜਾਂ ਵੇਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਸ਼ਿਮਲਵੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨਮੈਂ ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਸੈਨਟਰੀ ਇਨਸਪੈਕਟਰ ਦਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸਾਂ ਤੇ ਸ਼ੁਦਾਅ ਦੀ ਹੱਦ ਤੀਕ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਖਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਮੂਰਖ ਜਜ਼ਬਾ ਲੈ ਕੇ ਹਰ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਜਾਂਦਾ ਜਿਵੇਂ ਇਹ ਲੋਕ ਲਿਖਾਰੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਕੋਈ ਰੱਬ ਹੋਣਜੋ ਲਿਖਾਰੀ ਇਹਨਾਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਂਦੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਜਾਂ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿਚ ਮਿਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾਇਕ ਮੁੰਡਾ ਖੁੰਡਾ ਸਮਝ ਅਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬ ਨਾ ਛਪੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਮੈਨੂੰ ਘੱਟ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਸਨਓਸ ਵੇਲੇ ਤਕ ਸਿਰਫ਼ ਮੇਰੀਆਂ ਕੁਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਈ ਕੁਝ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪੀਆਂ ਸਨ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਥਾਪਤ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨਫਿਰ ਵੀ ਆਪਣੇ ਜਜ਼ਬੇ ਦੀ ਹਉਮੇ ਨੂੰ ਪੱਠੇ ਪੌਣ ਲਈ ਮੈਂ ਤਦ ਤੱਕ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ, ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੁੱਗਲ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਰਨਾ, ਨਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਕੌਰ, ਲੋਚਨ ਬਖਸ਼ੀ, ਠਾਕਰ ਪੰਛੀ, ਸਲਾਮ ਮਛਲੀ ਸ਼ਹਿਰੀ, ਨਰੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਸ਼ਾਦ, ਫਿਕਰ ਤੌਂਸਵੀ, ਭਾਪਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਸਿੰਘ, ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਦਾਤਾ ਆਦਿ ਨੂੰ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਸਾਂਇਹਨਾਂ ਵੱਡੇ ਨਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਚੋਂ ਕਈ ਸਭਾ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਸਨ

----

ਇਕ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿਚ ਬਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਉਪਾਸ਼ਕ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈਆਸ਼ਕ ਮਜਾਜ਼, ਛੜਾ ਛਾਂਟ, ਛੀਂਟ ਦੀ ਪੱਗ, ਮਧਰਾ ਪਰ ਗੱਠਿਆ ਸਰੀਰ, ਸਟੇਜੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮਾਹਰ ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਚੋਂ ਦੇਸੀ ਘਰ ਦੀ ਕੱਢੀ ਸ਼ਰਾਬ ਤੇ ਅੰਡਿਆਂ ਦਾ ਜਾਣਕਾਰ ਮੈਨੂੰ ਪਹਾੜ ਗੰਜ ਜਗਤ ਪ੍ਰੈੱਸ ਤੇ ਲੈ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਉਹ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ ਸੀਰਹਿੰਦਾ ਉਹ ਅਨੰਦ ਪਰਬਤ ਸੀ ਤੇ ਓਸ ਥਾਂ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹਾਂ ਲਾਗੇ ਹੀ ਪਟੇਲ ਨਗਰ ਵਿਚ ਉਹਨੀਂ ਦਿਨੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀਓਸ ਦਿਨ ਉਹਦੀ ਜੇਬ ਵਿਚ ਪੈਸੇ ਸਨਇਸ ਲਈ ਘਰ ਦੀ ਕੱਢੀ ਲੱਭਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਾ ਪਈਮੈਂ ਓਦੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦਾ ਸਾਂ ਕਿਉਂਕਿ ਹਾਲੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਗ਼ਮ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਸਨ ਪਰ ਉਪਾਸ਼ਕ ਕਹਿਣ ਲਗਾ ਕਿ ਜੇ ਤੂੰ ਲੇਖਕ ਬਣਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਨੱਕ ਘੁੱਟ ਕੇ ਸਿੱਧੀ ਅੰਦਰ ਸੁੱਟ ਲਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਤੈਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਵੀ ਪਿਆ ਦਿਆਂਗੇਮੈਂ ਬਥੇਰਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਕ ਸਟੂਡੈਂਟ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਨਜਾਣ ਹਾਂ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਮੰਨਿਆ

----

ਜਦੋਂ ਅਰਧ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋ ਗਏ ਤਾਂ ਓਸ ਜੇਬ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਚਿੱਠੀ ਕੱਢੀ, ਲਿਫਾਫੇ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਹ ਲਿਫਾਫਾ ਮੇਰੇ ਅੱਗੇ ਰੱਖ ਦਿਤਾ ਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਸ ਉਤੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦਾ ਨਾਂ ਪਤਾ ਲਿਖ ਦੇਮੈਂ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਓਹ ਕਿੰਨਾ ਚਿਰ ਘੂਰ ਕੇ ਲਿਫਾਫੇ ਵੱਲ ਵਿੰਹਦਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਫਿਰ ਪੈਰ ਚੋਂ ਜੁੱਤੀ ਲਾਹ ਕੇ ਸੱਤ ਵਾਰ ਲਿਫਾਫੇ ਉਤੇ ਮਾਰ ਕੇ ਲਿਫਾਫਾ ਪਾੜ ਕੇ ਟੁਕੜੇ ਟੁਕੜੇ ਕਰ ਦਿਤਾ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਜਾ ਭੱਜ ਜਾ.... ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਮਿਲਾਂਗੇ

----

ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਉਪਾਸ਼ਕ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉਤੇ ਸਾਈਕਲ ਚਲਾਉਂਦਿਆਂ ਐਕਸੀਡੈਂਟ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਸ਼ਨਾਖ਼ਤ ਲਈ ਜਦ ਪੁਲਸ ਨੇ ਉਹਦਾ ਬਟੂਆ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਦਾ ਪਤਾ ਤੇ ਫੋਨ ਨੰਬਰ ਸੀਪੁਲਸ ਵੱਲੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਨੂੰ ਫੋਨ ਤੇ ਉਪਾਸ਼ਕ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਤਾਂ ਇਸ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦੀ ਤੱਕ ਨਹੀਂ



Sunday, May 3, 2009

ਹਰਭਜਨ ਮਾਂਗਟ - ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ – ਆਸਤਿਕ ਕਿ ਨਾਸਤਿਕ?

ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਉੱਘਾ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਵੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਗਿਆ।
...

ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਅਕਾਲੀਆਂ ਦਾ ਸੀ। ਓਥੇ ਸੇਖੋਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, ਸੇਖੋਂ ਸਾਹਿਬ ਮੇਰੇ ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਦਾ ਜਵਾਲ ਦੇ ਦਿਓ....ਫੇਰ ਸਾਰੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਥੋਡੀਆਂ! ਸਵਾਲ ਹੈ: ਸੇਖੋਂ ਜੀ! ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਮੰਨਦੇ ਓਂ?

.....


ਸੇਖੋਂ ਸੋਚਾਂ ਚ ਪੈ ਗਿਆ ਤੇ ਫੇਰ ਬੋਲਿਆ, ਸਰਪੰਚ ਸਾਹਿਬ! ਮੈਂ ਰੱਬ ਨੂੰ ਤਾਂ ਨਈਂ ਮੰਨਦਾ..ਪਰ....ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹਾਂ!

....


ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਗੂੰਜਿਆ ਤੇ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀਆਂ ਵੋਟਾਂ ਸੇਖੋਂ ਨੂੰ ਪੈ ਗਈਆਂ। ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਆਉਂਣ ਤੇ ਸੇਖੋਂ ਹਾਰ ਗਿਆ ਤੇ ਜ਼ਮਾਨਤ ਜ਼ਬਤ ਹੋ ਗਈ।